چند سال گذشت٫ ارگ تبريز هنوز هم مينالد

چند سال گذشت٫ ارگ تبريز هنوز هم مينالد!! مگر اينجا اصفهان است که قاشق ۳ ساله پارسي حرمت داشته باشد؟

چندين و چند دهه است که آذربايجان٫ ملتش و تاريخش دستخوش خيانت و تخريب قرار گرفته است. با وجود اين٫ هنوز هم سرافراز و مصمم به آينده خود ميانديشد. روزها در پيشند و کارهاي ناتمام بسيار. باشد که ما نيز با ما شويم.

خبرهاي زير تنها در عرض يکسال گذشته منتشر شده اند. نبود پيگيري و اقدامات ريشه دار باعث خواهد شد که ارک عليشاه تبريز از بين برود. ارک که پايدارترين نماد تبريز و بلندترين ساختمان دست ساز است نبايستي با بيمهري خوديها مواجه شود. بياييد همه با هم براي حفظ آذربايجان و آثار باستاني واقعي آن بکوشيم.

[1] خروج ارگ‌عليشاه از ليست جاذبه‌هاي ايران
آراگون, 20ی چیلله (دي) , 11005 (۱۳۸۴) اینجی ایل, چولا 09:35

درهاي ارگ عليشاه بسته شد. پس از تاييد ساخت مصلاي جديد تبريز در محوطه ارگ عليشاه و ناكام ماندن درخواست‌هاي مكرر سازمان ميراث فرهنگي استان آذربايجان شرقي در استفاده‌هاي تاريخي و گردشگري از اين بنا، اين سازمان ديگر هيچ مالكيتي بر اين بنا ندارد.
درهاي بسته مجموعه ارگ عليشاه بزرگترين بناي خشتي آذربايجان هرگونه امكان بازديد عمومي از اين بنا را غير ممكن ساخته است.
«فرهاد صدادي» كارشناس روابط عمومي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان آذربايجان شرقي گفت:«بازديد از اين بنا تنها در شرايط ويژه و با گذر از فيلترهاي متعددي چون هماهنگي با مصلي، دفتر امور ائمه جمعه، سازمان ميراث فرهنگي و نگهباني محوطه ارگ براي چند دقيقه‌اي امكان‌پذير است.»
ارگ تبريز كه امروز به صورت ايوان كوچك خشتي ميان انبوهي از آهن وسيمان ديده مي‌شود يادگاري است از مجموعه عظيم مدرسه، مسجد و خانقاه تاج‌الدين عليشاه جيلاني كه در قرن هشتم هجري ساخته شده است. اين بنا در دوران‌هاي مختلف مورد هجوم و تخريب قرار گرفت و بارها كارآيي خود را از مسجد به انبار غله ومهمات تغيير داده است. طي زلزله عظيمي‌ كه تبريز را با خاك يكسان كرد تنها اين بنا فرو نريخت و به عنوان نماد مقاومت مردم تبريز استوار ماند. اين بنا در سال 1320 به صورت گردشگاه عمومي درآمد و نام باغ ملي به خود گرفت و در حال حاضر صحن اين مسجد تاريخي، مصلي و محل برگزاري نماز جمعه تبريز شده و محدوديت‌هاي ويژه‌اي براي بازديد از آن وجود دارد.

بناي تاريخي عليشاه در خيابان امام خميني نرسيده به ميدان شهرداري تبريز واقع شده كه با وجود داربست‌هاي متعددي كه سالهاست بر پيكر فرسوده‌اش بالارفته بسيار خسته به نظر مي‌رسد. اين داربست‌ها كه جهت مرمت بنا بسته شده بود از سال گذشته همزمان با كناره‌گيري سازمان ميراث فرهنگي و توقف مرمت همانطور رها شد.ازدي ارگ عليشاه كه مي‌توانست همانند ديگر بناهاي منحصربه‌فرد ايران شهرت جهاني داشته باشد در سايه آهن و سيمان از فهرست جاذبه‌هاي آذربايجان حذف ‌مي‌شود.
اد سازه‌هاي فولادي حاشيه ارگ به حدي است كه اين بنا حتي از نزديك‌ترين فاصله نيز به راحتي قابل رويت نيست.
ارگ تبريز درحالي كه مي‌توانست مانند گنبدسلطانيه و ارگ‌بم جهاني باشد و گردشگران زيادي را متوجه ايران كند به يك بناي منزوي و در حال تخريب تبديل شده است.
«احمد سبط حسيني» مدير عامل دفتر خدمات مسافرتي سبط تور كه تحقيقات وسيعي در تاريخ و فرهنگ ايران انجام داده معتقد است:«با اينكه كه اين بنا در حال نابودي است اما هنوز هم مي‌تواند به عنوان يكي از جاذبه‌هاي تاريخي منطقه مورد بهره‌برداري قرار گيرد.با طراحي و ساماندهي يك مجموعه گردشگري هم مي توان شمار زيادي از گردشگران بين‌المللي را به ايران كشاند و هم از تخريب آن جلوگيري كرد در غير اين صورت در چند سال آينده بايد شاهد ويراني كامل اين بنا باشيم.»

توضيح: سالها براي رهايي ارک تبريز از دستان غاصبان تلاش بعمل آمد ولي بخاطر اينکه اين بناي تاريخي و با ارزش در استانهاي فارس نيست! تنها امر بر مسدود کردن آن داده شد. برج جهان نما فقط و فقط بدليل ديده شدن از محوطه ميدان نقش جهان اصفهان تعديل شد ولي مصلاي تبريز حکم به نابودي ارک ميدهد!! اقدامي همگاني لازم است تا بفهمند آذربايجان به تاريخش بها ميدهد. افراد و موسسات دلسوز آذربايجاني بايد دست به يک اعتراض بين المللي بزنند. در اين راه آماده ياري به افراد و موسسات مربوطه هستيم

[2] بازگشايي ارک عليشاه
آراگون, 1ی آغلار گولر (فروردين) , 11006 (۱۳۸۵) اینجی ایل, چولا 08:23

رئيس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري آذربايجان شرقي گفت: براساس توافقهايي که با مسوولان ذيربط شده، قرار است محوطه مجموعه ارگ عليشاه با تملک اماکن شخصي اطراف، مکان آزاد شود.

رضا عبادي با اعلام اين مطلب افزود: در صورت علمي شدن اين طرح، گام مثبتي در راستاي استفاده از مکانها و محوطه اين مجموعه برداشته مي شود. وي گفت: با مسوولان بنياد مصلاي امام خميني(ره) تبريز نيز گفتگو خواهيم کرد؛ تا از فضا و امکانهاي موجود بهترين بهره را ببريم.

عبادي افزود: اين بازگشايي هزينه سنگيني خواهد اشت، چون اماکن شخصي موجود در خيابان امام خميني(ره) و کوچه ارگ بايد تملک و بازگشايي شود. رئيس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري آذربايجان شرقي گفت: ارک عليشاه يک اثر ملي و ماندگار است و نبايد بيش از اين آسيب ببيند. وي ابراز اميدواري کرد با مساعدت نماينده ولي فقيه و استاندار آذربايجان شرقي، اطراف اين مجموعه بازگشايي شود.

[3] وزيران مرتبط با تخريب ارگ ‌عليشاه به مجلس احضار مي‌شوند
اۊدگون, 30ی آغلار گولر (فروردين), 11006 (۱۳۸۵) اینجی ایل, چولا 03:37

اكبر اعلمي، نماينده مردم تبريز اعلام كرد كه وزيران عضو شوراي عالي ميراث فرهنگي و گردشگري را براي پاسخگويي در مورد وضعيت نگران‌كننده ارگ عليشاهي به مجلس فرا مي‌خواند

به دنبال بي‌توجهي دستگاههاي مسئول نسبت به نقض قوانين در رعايت حريم قانوني ارگ عليشاهي، نماينده تبريز در مجلس شوراي اسلامي خواستار حضور وزراي عضو شوراي عالي ميراث فرهنگي و گردشگري در مجلس براي پاسخگويي در قبال شرايط نامطلوب اين اثر ارگ تبريز در نيمه نخست قرن هشتم هجري به همت «تاج الدين عليشاه جيلان تبريزي» وزير «الجاتيو» و «بهادرخان ايلخاني» بنا شد.

«اكبر اعلمي»، نماينده مردم تبريز با انتقاد از ادامه تخريب حريم قانوني مسجد ارگ عليشاهي تبريز به دليل ساخت بناي مصلي در فاصله يكصد متري آن اعلام كرد كه متن سؤالات خود از وزراي عضو شوراي عالي ميراث فرهنگي و گردشگري را براي پاسخگويي در مورد ادامه ساخت‌وساز بي‌ضابطه مصلاي تبريز در هفته جاري به هيات‌رئيسه مجلس ارايه مي‌دهد.

وي در گفت‌وگوي اختصاصي با «ميراث خبر»، از عملكرد مسئولان قبلي براي رسيدگي به وضعيت مسجد ارگ عليشاهي انتقاد كرد و افزود: «در ابتداي فعاليت مجلس ششم با حضور وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي وقت، مقرر شد روند ساخت مصلاي تبريز بر پايه ضوابط پيش‌بيني شده براي حريم آثار تاريخي ادامه پيدا كرده و مسجد ارگ عليشاهي ترميم شود. هر چند مقدمات كار فراهم شد، اما پس از گذشت بيش از 6 سال هنوز اين داربستها هستند كه مسجد را برپا نگه داشتند.»

«اكبر اعلمي»، نماينده مردم تبريز اعلام كرد كه متن سؤالات خود از وزراي عضو شوراي عالي ميراث فرهنگي و گردشگري را براي پاسخگويي در مورد ادامه ساخت‌وساز بي‌ضابطه مصلاي تبريز در هفته جاري به هيات‌رئيسه مجلس ارايه مي‌دهد.

مانده و برنامه‌اي براي احياي آن وجود ندارد، از ادامه ساخت بناي مصلاي تبريز در محدوده حريم قانوني اين اثر تاريخي انتقاد و تاكيد كرد كه مسوولان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در برابر وضعيت اين اثر تاريخي موضع انفعالي گرفته‌اند.

وي همچنين گفت: «با توجه به اينكه پيگيريهاي انجام شده از طريق تذكر به رييس‌جمهوري درباره وضعيت ارگ عليشاهي بي‌نتيجه مانده است و امكان سؤال از رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بر پايه قوانين مجلس وجود ندارد، وزراي عضو شوراي عالي ميراث فرهنگي و گردشگري بايد در قبال ادامه تعللها به وضعيت نگران‌كننده اين اثر پاسخگو باشند و همه آنها را به مجس فرا خواهيم خواند.»

نماينده مردم تبريز، مسجد ارگ عليشاهي را نماد غرور مردم آذربايجان دانست و افزود: «اگر اين بناي تاريخي اينگونه مورد بي‌مهري قرار نمي‌گرفت و گرفتار قهر برخي اشخاص خودسر نمي‌شد اكنون مي‌توانست جاذبه‌اي مهم براي گردشگران در منطقه باشد.»

چنانچه «اعلمي» مي‌گويد،دست‌اندركاران ساخت مصلاي جديد تبريز با ايجاد حصاري پيرامون ارگ عليشاهي اين اثر تاريخي را منزوي كرده‌اند و به متقاضيان اجازه ديدار از اين بناي تاريخي را نمي‌دهند

او در همين ارتباط گفت:«مكان‌يابي اين بنا از توجيه كارشناسي برخوردار نبوده و با وجود مكانهاي نماينده مردم تبريز، مسجد ارگ عليشاهي را نماد غرور مردم آذربايجان دانست.

مناسب ديگر، مسوولان، حريم ارگ عليشاهي را براي ساخت مصلي انتخاب كردند.»

ارگ تبريز در نيمه نخست قرن هشتم هجري به همت «تاج الدين عليشاه جيلان تبريزي» وزير «الجاتيو» و «بهادرخان ايلخاني» بنا شد. اين بناي تاريخي كه در دوره قاجار به انبار غلات و مخزن مهمات قشون تبديل شد، در رويدادهاي مختلف به گونه‌اي با تاريخ تبريز عجين شد.

در دوره جنگهاي ايران و روس به ويژه جنگ دوم (1243 _ 1241 قمري) كه قواي روسيه تا دروازه‌هاي تبريز پيش آمده بودند همچون دژ استواري مانع از تسليم شهر شد. همچنين در دوره مشروطه، هنگامي كه آزادي‌خواهان تبريزي به رهبري «ستارخان» و «باقرخان» عليه مستبدان محمدعلي شاهي مبارزه مي‌كردند، ارگ مورد هجوم و تعرض قرار گرفت ولي هيچگاه تسليم نشد

اكنون كه بيش از هفت قرن از ساخت «ارگ عليشاهي» تبريز مي‌گذرد، «بنياد مصلاي تبريز» در حريم آن اقدام به ساخت و سازهايي كرده و به بخشي از خود ارگ نيز آسيب‌هايي وارد آورده است.

گزارشهاي رسيده حاكي است كه 80 درصد از ساخت و سازهاي آن انجام شده و به نظر مي‌رسد متوليان، قصد متوقف كردن آن را نيز ندارند.

[4] فقط يك وزير از 6 وزير احضارشده در مورد ارگ علي‌شاه به مجلس مي‌آيد
سؤتگون, 28ی قئزاران (خرداد) , 11006 (۱۳۸۵) اینجی ایل, چولا 17:59

تنها يك نفر از 6 وزيري كه در مورد تخريب ارگ علي‌شاه از آنها سوال شده بود، تا كنون براي ارائه توضيح در مجلس حاضر شده‌اند.
به گفته اكبر اعلمي، نماينده تبريز، از شش وزيري كه وي در مورد تخريب ارگ علي‌شاه از آنها سوال كرده‌ بود، تنها وزير كشور براي پاسخگويي در مجلس حاضر شده است.
اعلمي اين عدم پاسخگويي را خلاف آيين‌نامه داخلي مجلس شوراي اسلامي و قانون اساسي دانست و گفت: «يكي از نمايندگان تبريز در كميسيون فرهنگي باعث اين كارشكنيها شده است. اين نماينده رسيدگي به وضعيت ارگ علي‌شاه را كند كرده است.»

اعلمي با تاكيد براينكه طي نامه‌هاي مستدل و مستمر به هيات‌رئيسه هشدار داده است كه ممانعت از حضور وزرا و بررسي وضعيت ارگ با آيين‌نامه داخلي مجلس و قانون اساسي مغايرت دارد، گفت: «سرانجام هفته گذشته هيات‌رئيسه مجاب شدند كه در هفته جاري شش وزير عضو شوراي عالي ميراث‌فرهنگي و گردشگري را براي پاسخگويي در مورد ادامه ساخت‌وساز بي‌ضابطه مصلاي تبريز به مجلس دعوت كنند.»

به گفته نماينده تبريز، وزير كشور نيز با وي در مورد كوتاهي در صيانت از جاذبه‌هاي فرهنگي در استان آذربايجان شرقي هم‌عقيده بوده و براي تغيير اين رويه و محافظت از ميراث‌فرهنگي دستورات لازم را به استاندار اين استان داده است. وي معتقد است تداخلات موجود در عملكرد نهادها و دخالت برخي از سازمانها در امور اداره ميراث‌فرهنگي آذربايجان‌شرقي سرنوشت حاضر را براي ارگ علي‌شاه رقم زده است.
«اعلمي» با بيان اينكه مسجد ارگ عليشاهي به رغم ويژگيهاي منحصر‌به‌فرد تاريخي در انزوا باقي مانده و برنامه‌اي براي احياي آن وجود ندارد، از ادامه ساخت بناي مصلاي تبريز در محدوده حريم قانوني اين اثر تاريخي انتقاد و تاكيد كرد كه مسوولان سازمان ميراث‌فرهنگي و گردشگري در برابر وضعيت اين اثر تاريخي موضع انفعالي گرفته‌اند.

چنانچه «اعلمي» مي‌گويد، دست‌اندركاران ساخت مصلاي جديد تبريز با ايجاد حصاري پيرامون ارگ عليشاهي اين اثر تاريخي را منزوي كرده‌اند و به متقاضيان اجازه ديدار از اين بناي تاريخي را نمي‌دهند.

او در همين ارتباط گفت: «مكان‌يابي بناي مصلا از توجيه كارشناسي برخوردار نبوده و با وجود مكانهاي مناسب ديگر، مسوولان، حريم ارگ عليشاهي را براي ساخت مصلا انتخاب كردند.»

اكنون كه بيش از هفت قرن از ساخت «ارگ عليشاهي» تبريز مي‌گذرد، «بنياد مصلاي تبريز» در حريم آن اقدام به ساخت و سازهايي كرده و به بخشي از خود ارگ نيز آسيب‌هايي وارد آورده است.

ارگ تبريز كه امروز به صورت ايوان كوچك خشتي ميان انبوهي از آهن وسيمان ديده مي‌شود يادگاري است از مجموعه عظيم مدرسه، مسجد و خانقاه تاج‌الدين عليشاه جيلاني كه در قرن هشتم هجري ساخته شده است.
اين بنا در دوران‌هاي مختلف مورد هجوم و تخريب قرار گرفت و بارها كارآيي خود را از مسجد به انبار غله و مهمات تغيير داده است.

طي زلزله عظيمي‌ كه تبريز را با خاك يكسان كرد تنها اين بنا فرو نريخت و به عنوان نماد مقاومت مردم تبريز استوار ماند. اين بنا در سال 1320 به صورت گردشگاه عمومي درآمد و نام باغ ملي به خود گرفت و در حال حاضر صحن اين مسجد تاريخي، مصلا و محل برگزاري نماز جمعه تبريز شده و محدوديت‌هاي ويژه‌اي براي بازديد از آن وجود دارد.

عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي، ارگ علي‌شاه را اسير عملكرد نادرست مسئولان خواند و گفت: «اين بناي تاريخي در بدترين وضعيت ممكن قرار دارد و با وجود تعهدات بانيان مصلي،‌ ساختمان مصلي به‌گونه‌اي قرار گرفته كه بناي ارگ حتي از 10 متري هم ديده نمي‌شود.»

و در خاتمه بايد از آذربايجانيها و مخصوصا مردم تبريز و نمايندگان آن پرسيد: شماها که دم از تمدن و تاريخ و فرهنگ ميزنيد٫ براي آذربايجان چه ميکنيد؟