۸۰‬ درصد از سنگ افراشته‌هاي محوطه باستاني شهريري مشگين شهر تخريب شد

۸۰‬ درصد از سنگ افراشته‌هاي محوطه باستاني شهريري مشگين شهر تخريب شد ۸۶/۰۳/۱۲

‪ ۸۰‬درصد از سنگ افراشته‌هاي محوطه باستاني شهريري مشگين شهر در اثر اختلاف دماي داخل و خارج زمين تخريب شده است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاري جمهوري اسلامي اين محوطه كه با شماره شش هزار و ‪ ۱۶۲‬در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده با وسعتي در حدود ‪ ۴۰۰‬هكتار وسيع‌ترين منطقه باستاني استان و يكي از مهم‌ترين محوطه‌هاي پيش از تاريخ منطقه شمال غرب ايران است.

در سال‌هاي اخير پس از انجام سه فصل عمليات و كاوش‌هاي باستان شناسي و بدست آمدن آثار و اشيايي از اواخر دوره نوسنگي و عصر آهن در اين محوطه بيش از ‪ ۳۰۰‬قطعه سنگ افراشته از دل خاك بيرون آمد كه با نقوش انساني در اندازه‌هاي متفاوت حكايت از هنر ساكنان اين منطقه در عصر آهن دارد.

امروزه اين آثار بدست آمده و سنگ افراشته‌ها بر اثر عوامل طبيعي از جمله باد و باران حالت اوليه و هويت تاريخي خود را از دست داده و از ‪ ۳۰۰‬اثر بر جاي مانده از اين محوطه درصد كمي باقي مانده است.

كارشناسان ميراث فرهنگي مشگين شهر معتقدند: در صورت محصور نشدن فضاي محوطه و اجرا نشدن عمليات آسيب شناسي و مرمت ‪ ۲۰‬درصد باقي مانده نيز به علت هوازدگي و ساير عوامل جوي دچار فرسايش شده و نقش برجسته‌هاي آنها به صورت كامل از بين خواهند رفت.

محوطه شهريري مشگين شهر در ‪ ۲۵‬كيلومتري شمال شرقي مشگين شهر واقع است.

نتايج سه فصل كاوش‌هاي باستان شناسي اين محوطه را به سه بخش معبد، قلعه و قوشاتپه تقسيم كرده و قدمت اين مناطق به دوران اواخرمفرغ و دوره نوسنگي و مس سنگي و اوايل آهن مربوط است.

[2] شهر يري،سايت موزه مي شود ۱۳۸۴/۱۲/۲۶

مدير كل ميراث فرهنگي و گردشگري اردبيل اعلام كرد: « عمليات اجرايي سايت موزه استان اردبيل در محوطه باستاني شهر يري واقع در مشكين شهر آغاز مي شود.»
“علويان صدر” با بيان اينكه اين مجموعه باستاني متعلق به دوره هاي عصر نوسنگي و عصر مس و سنگ يا “كالكولتيك” و”نئوتيليك” است، افزود: « قدمت قلعه و معبد كشف شده در اين محوطه به يک هزار و 450 سال پيش از ميلاد بازمي گردد كه در فضايي به وسعت يک هزار و 200 متر مربع قرار گرفته است.»
“مسعود علويان صدر” در بازديد از طرح هاي گردشگري مشكين شهر گفت:« محوطه تاريخي شهر يري به لحاظ قدمت از اهميت به سزايي برخوردار است كه اميدواريم سال آينده بتوانيم آن را به سايت موزه تبديل كنيم.»
وي افزود:« ايجاد سايت موزه در شهريري مي تواند مهمترين گام براي آشنايي گردشگران و علاقمندان ميراث فرهنگي با اين محوطه باستاني باشد.»
“علويان صدر” با بيان اينكه اين مجموعه باستاني متعلق به دوره هاي عصر نوسنگي و عصر مس و سنگ يا “كالكولتيك” و”نئوتيليك” است، افزود: « قدمت قلعه و معبد كشف شده در اين محوطه به يک هزار و 450 سال پيش از ميلاد بازمي گردد كه در فضايي به وسعت يک هزار و 200 متر مربع قرار گرفته است.»
وي از سال 85 به عنوان سال تعيين حريم،شناسايي و ثبت آثار ملي و جهاني نام برد و افزود:« پايگاه حفاظتي آثار تاريخي در 4 منطقه مشكين شهر مستقر شده و فعاليت خود را آغاز كرده است.»

[3] ساكنان شهر يري از خدايان خود بريدند ۱۳۸۴/۹/۹

نتايج سومين فصل كاوش در شهريري نشان داد قوم ساكن در اين منطقه در نتيجه غالب شدن يك مذهب سياسي، به باورهاي ديني و نيايشگاه مقدس خود بي اعتنا شدند.
شهريري محوطه‌اي به وسعت 400 هكتار است كه در نزديكي پيرازمان از روستاهاي مشكين‌شهر قرار دارد. در اين محوطه لايه‌هايي مربوط به عصر آهن 2 و 3 (3200 تا 2550 سال پيش) شناسايي شده است.
جديدترين مطالعات در يافته‌هاي سومين فصل كاوش شهريري، اين واقعيت را براي باستان‌شناسان روشن كرد كه ساكنان اين منطقه پس از سلطه اورارتوها باورهاي مذهبي خود را از دست دادند.
“عليرضا هژبري نوبري”، باستان‌شناس و سرپرست كاوش در شهريري گفت: «عبور ديوار قلعه از روي نيايشگاه شهريري نشان مي‌دهد در زمان احداث قلعه ساكنان منطقه نيايشگاه خود را مقدس نمي‌دانستند و به آن باور مذهبي نداشتند.»
محوطه شهريري شامل يك قلعه، سه معبد و يك محوطه باستاني موسوم به قوشاتپه است. قدمت قلعه به عصر آهن 3 (2800 سال پيش) و قدمت معبد به عصر آهن دو (3200 سال پيش) مي‌رسد.
احداث قلعه روي يكي از معابد نشان دهنده قدمت بيشتر معابد نسبت به قلعه است. اين قلعه روي بقايايي از يك شهر سوخته بنا شده است.
به گفته نوبري،قوم ساكن در شهريري پيش از هجوم اورارتوها در اين شهر سكونت داشتند. پس از هجوم اورارتوها به اين منطقه و تخريب شهريري توسط آن‌ها قلعه جديد بر روي بقاياي سكونت‌گاه پيشين ساخته شد.
در فصل پيشين كاوش در شهريري نيايشگاه اصلي اين محوطه از زير خاك‌ بيرون آمد. اين نيايشگاه متشكل از سنگ افراشته‌هايي است كه نقش صورت انسان بدون دهان بر روي آن‌ها حك شده است.
به گفته نوبري اين سنگ افراشته‌ها، توتم مورد پرستش ساكنان شهريري پيش از هجوم اورارتوها بودند.
اورارتوها اقوامي بودند كه بين 2900 تا 2700 سال پيش در منطقه كوهستاني شرق آسياي صغير دولت قدرتمندي به وجود آوردند. قلمرو حكومت اورارتوها پيرامون درياچه وان تركيه و درياچه اروميه بود. آن‌ها كشور گشايي خود را از سمت شمال يعني ارمنستان شروع كردند و از دو راه مرند و اروميه وارد ايران شدند.
نوبري گفت: «اورارتوها پس از هجوم به شهريري براي تحت سلطه در آوردن مردم منطقه ابتدا توتم آن‌ها را بي ارزش كردند و پس از آن خداي خالدي را كه خداي واحد و در عين حال يك دين سياسي بود، در آن‌جا نفوذ دادند.»
استفاده از سنگ افراشته‌هاي مقدس معبد در ساخت قلعه جديد و عبور ديوار قلعه از روي يكي از معابد نشان دهنده از بين رفتن تقدس معبد در باور ساكنان شهريري است.
محوطه شهريري در نزديكي روستاي پيرازمان در 31 كيلومتري مشكين‌شهر در استان اردبيل واقع شده است.

[4] نشانه هايي از سكونت اقوام عصر آهن در قبور سنگي شهريري شناسايي شد ۱۳۸۳/۷/۹

باستان شناسان در دومين فصل كاوش در قبور كلان سنگي شهريري به نشانه هاي سكونت دو قوم در عصر آهن يك و دو در اين محوطه برخورد كردند.
به گزارش «ميراث خبر»، محوطه شهريري در دشت مشكين در استان اردبيل كنار رودخانه «قره سو» و در دامنه صخره هاي مشرف به دره هاي عميق واقع شده است. محوطه شهريري شامل 3 قلعه و واحدهاي مسكوني است. اوغلان قلعه سي (قلعه پسر) گوزقلعه سي (قلعه دختر) و مكتب او شاخ لري (بچه هاي مكتب) نام 3 قلعه مذكور است كه شناسايي شده و به ثبت رسيده است.
درفصل اول كاوش هاي علمي محوطه شهريري كه از اواخر آبان ماه سال گذشته آغاز شد، آثار برجسته اي از عصر آهن به دست آمد. همچنين فصل دوم كاوش هاي باستان شناسي در اين محوطه با هدف ادامه كاوش و مشخص شدن ارتباط بين قلعه، معبد و قبور سنگي اين محوطه و روشن شدن شرايطمختلف معيشتي ساكنان اين منطقه در دوره هاي كالكولتيك و مفرغ جديد آغازشده است.
«حسين نوبري» باستان شناس و سرپرست هيات باستان شناسي محوطه شهريري به «ميراث خبر» گفت: در اين فصل از كاوش به دنبال شناسايي اقوام و قبور بوديم كه در نتيجه كاوش ها مشخص شد اين قبور شامل دو نوع هستند يك نوع كه مربوط به انسان هايي است كه درعصر آهن I مي زيستند و نوع ديگر مربوط به انسان هايي است كه در قلعه شهريري زندگي مي كردند و مردگانشان را در بيرون از محوطه قلعه دفن مي كردند .اين قبور مربوط به عصر آهن II مي شوند.
وي با اشاره به قدمت قلعه در محوطه شهريري گفت: « در كنار شناسايي اقوام قبوردراين منطقه و قدمت قلعه محوطه شهريري، ابزار و وسايلي چون ابزارهاي آشپزخانه اي، سفال، تعدادي اشيا برنزي نيزكشف شد. آثار كشف شده در محل قلعه، پيشينه اين قلعه را به عصر آهن II بر مي گرداند.
نوبري درخصوص نتيجه مطالعات انجام شده بر روي قبور گفت: با توجه به اينكه اغلب قبور توسط قاچاقچيان باز شده بود تنها توانستيم نسبت به پاكسازي قبور اقدام كنيم. در نتيجه مطالعات و كاوش هاي انجام شده روي تعداد اندكي از قبور كه تا حدودي سالم مانده بودند اسكلت هاي انساني متعددي كشف كرديم كه مطالعات DNA باستان شناسي درمورد آنها انجام شده است.
وي افزود: در نتيجه اين مطالعات جنسيت انسان ها از طريق كشف اسكلت در قبور مشخص شده است.
به گفته سرپرست هيات باستان شناسي محوطه شهريري؛ با توجه به اشيا و آثار كشف شده ابتدا ضروري است مطالعات اوليه باستان شناسي بر روي آن ها انجام شودتا بتوانيم اشيا شكسته كشف شده را مرمت كرده و سپس مطالعات مردم شناسي و انسان شناسي را در اين محوطه به صورت جدي آغاز كنيم.
گفتني است اشيا به دست آمده پس از مرمت و مطالعات باستان شناسي به موزه مشكين شهر منتقل مي شود.
محوطه شهريري در حدود 400 هكتار است كه 3 كارگاه در اين محوطه مشغول به كار هستند. مطالعات باسَ‍تان شناسي تا اواسط مهرماه ادامه خواهد داشت.

[5] محوطه «شهريري» در استان اردبيل ، راهي به سوي دانش عصر آهن ۱۳۸۳/۲/۲

در اولين فصل كاوش هاي علمي محوطه «شهريري» در استان اردبيل، كه از اواخر آبان ماه آغاز شده است، آثار برجسته اي از عصر آهن به دست آمد.
به گزارش «ميراث خبر»، در اين كاوش ها كه به سرپرستي «حسين نوبري» باستان شناس اين منطقه انجام شده است، اشياي سفالي گوناگوني با فرم هاي سفالي عصر آهن به دست آمد كه مي تواند باب تازه اي را در مطالعات باستان شناسي عصر آهن به روي محققان باز كند.
اين محوطه شامل سه قلعه و واحدهاي مسكوني است. اوغلان قلعه سي (قلعه پسر) گوز قلعه سي (قلعه دختر) و مكتب او شاخ لري (بچه هاي مكتب) نام سه قلعه مذكور است كه شناسايي شده و به ثبت رسيده است.
در حال حاضر سرما در اين منطقه كار حفاري و كاوش را بسيار كند كرده است. نوبري و گروه باستان شناسي او در حال حاضر مشغول مطالعه و بررسي اشياي به دست آمده در اين منطقه هستند تا اطلاعات خود را درباره عصر آهن 2 تكميل كرده و به يقين برسند.
محوطه «شهريري» در دشت مشكين در استان اردبيل، كنار رودخانه «قره سو» و در دامنه صخره هاي مشرف به دره هاي عميق واقع شده است. اقوامي كه در اين منطقه و مجاور رودخانه زندگي مي كرده اند، هنوز به درستي شناسايي نشده اند. اما با ادامه كاوش ها به بسياري از سوالات در اين زمينه پاسخ گفته خواهد شد.